1 χρόνος και κάτι πανδημία στην Ελλάδα. Κάποια από αυτά που ξέραμε τα ξεχάσαμε, ενώ μάθαμε νέους τρόπους να επικοινωνούμε, να εργαζόμαστε, να συνεργαζόμαστε, να αγοράζουμε…να ζούμε!

Οι αναπόφευκτες αλλαγές στην προσωπική ζωή και στην επιχειρηματικότητα διαμόρφωσαν μία νέα κανονικότητα που όπως όλα δείχνουν θα χρειαστεί να συμφιλιωθούμε μαζί της για αρκετό ακόμα καιρό. Ο κλάδος του λιανικού εμπορίου αποτελεί τη ραχοκοκαλιά της ελληνικής οικονομίας, ενώ διαχρονικά, στη χώρα μας, είναι ένα κρίσιμο κομμάτι του τριτογενή τομέα με αξιοσημείωτη συνεισφορά στο ΑΕΠ. Πώς θα μπορούσε, λοιπόν, να μείνει ανεπηρέαστος; Αυτό, βέβαια, δε σημαίνει ότι επηρεάστηκε δυσμενώς ολόκληρος ο κλάδος. Ας δούμε τι λένε οι έρευνες:

Ρίχνοντας μια ματιά στα ευρήματα της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής (ΕΛΣΤΑΤ) αναφορικά με την εξέλιξη των πωλήσεων όλων των τάξεων δραστηριότητας του τομέα λιανικού εμπορίου για το έτος 2020 – το έτος πανδημίας δηλαδή - θα δούμε ότι η συνολική μείωση που καταγράφει μεταξύ 2019 και 2020, ανέρχεται στο -8,6%, εντούτοις υπάρχουν κλάδοι που είδαν σημαντική αύξηση και άλλοι, που κατέγραψαν καταστροφικές μειώσεις. Ενδεικτικά, ο κλάδος των σούπερ μάρκετ, κατέγραψε αύξηση 5,2% με αυτό το ποσοστό να εκτοξεύεται στο 9% για το 4ο τρίμηνο του 2020. Αύξηση παρουσιάζουν και κλάδοι όπως οι διαδικτυακές πωλήσεις με ετήσια αύξηση 18%, αλλά και το εμπόριο Η/Υ στο οποίο η αύξηση ήταν 13,1%. Αντίθετα, το λιανικό εμπόριο κοσμημάτων και ρολογιών είχε σχεδόν τη μεγαλύτερη μείωση -46,8% ενώ ο κλάδος των καλλυντικών -39,4% και ο κλάδος ενδυμάτων και υποδημάτων -36%. (Αναλυτικότερα στοιχεία για τον κλάδο της ένδυσης και υπόδησης μπορείτε να δείτε εδώ).

Η στατιστική δείχνει ξεκάθαρα ότι τους τελευταίους 12 μήνες+, τα αλλεπάλληλα Lockdown και η συνεπαγόμενη μείωση στο διαθέσιμο εισόδημα των πολιτών, άλλαξαν τις καταναλωτικές συνήθειες σε 2 βασικές συνιστώσες: Στα είδη που αγοράζουμε και στον τρόπου που αγοράζουμε.  

Η πανδημία έχει αναμφίβολα αλλάξει τον τρόπο που ψωνίζουμε αλλά και τι ψωνίζουμε! Για να μειωθούν οι επισκέψεις στο σούπερ μάρκετ επιστρατευτήκαν οι λίστες! Εκεί, πλέον, καταγράφονται όλα τα απαραίτητα τρόφιμα και είδη καθαριότητας και υγιεινής που είναι και αυτά που αγοράζουν περισσότερο οι καταναλωτές την περίοδο της πανδημίας.

Οι έξοδοι για φαγητό αντικαταστάθηκαν με σπιτικό φαγητό γεγονός που αύξησε την κατανάλωση των αντίστοιχων ειδών που χρειάζονται για την παρασκευή του. Οι προτεραιότητες άλλαξαν, αφού δίνουμε, πλέον, μεγαλύτερη αξία στην υγεία, τη δική μας και των γύρω μας και έτσι επιλέγουμε διαφορετικά τα προϊόντα και τα καταστήματα, βάσει μιας σειράς προϋποθέσεων που σχετίζονται με την ασφάλεια και την ευκολία.

Οι Έλληνες από την αρχή της οικονομικής κρίσης είχαν δείξει την έντονη προτίμησή τους στα ελληνικά προϊόντα προκειμένου να στηρίξουν έμπρακτα την εθνική οικονομία, την απασχόληση και την παραγωγή της χώρας.  Όμως και κατά τη διάρκεια της πανδημίας αυτή η τάση ενισχύθηκε σημαντικά, αφού οι καταναλωτές θεωρούν τα εγχώρια προϊόντα ποιοτικότερα και ασφαλέστερα. Άλλο αξιοσημείωτο γεγονός, και μάλιστα με παγκόσμιες διαστάσεις, ήταν η αφύπνιση και ο προβληματισμός των καταναλωτών σχετικά με την επίδραση που έχει η καταναλωτική τους συμπεριφορά στην υγεία και στο περιβάλλον. Έτσι, σε έρευνα της Accenture, στην οποία συμμετείχαν περισσότεροι από 3.000 καταναλωτές από 15 χώρες και πέντε ηπείρους, τα αποτελέσματα έδειξαν ότι:

Το 64% των καταναλωτών επικεντρώνεται περισσότερο στον περιορισμό της σπατάλης τροφίμων και πιθανότατα θα συνεχίσει να το κάνει και στο μέλλον.

Το 50% των καταναλωτών ψωνίζει περισσότερο με γνώμονα τον υγιεινό τρόπο ζωής και πιθανότατα θα συνεχίσει να το κάνει.

Το 45% των καταναλωτών επιλέγει να κάνει πιο βιώσιμες (φιλικές προς το περιβάλλον) επιλογές στα ψώνια τους και πιθανότατα θα συνεχίσει να το κάνει και μελλοντικά.

Η ηθική, λοιπόν, πλέον, αποκτά ειδική βαρύτητα στην κατανάλωση για την προάσπιση του περιβάλλοντος

Πριν την έλευση της πανδημίας τα βασικά κριτήρια επιλογής, τόσο των προϊόντων όσο και των καταστημάτων από όπου αγοράζαμε, είχαν να κάνουν με την ισορροπία ανάμεσα στην ποιότητα και την αξία (value for money κριτήριο). Σήμερα, μετά από 1 ολόκληρο χρόνο υγειονομικής κρίσης, ανασφάλειας και περιορισμού στις μετακινήσεις, τα βασικότερα κριτήρια των αγοραστών είναι το πόσο ασφαλείς θα είναι κατά τη διάρκεια των αγορών τους, περιμένοντας ταυτόχρονα από τις επιχειρήσεις να τους παρέχουν ασφάλεια, αλλά και επιλογές για Online αγορές που εκμηδενίζουν τον κίνδυνο επιμόλυνσης από τον ιό.

Φυσικό επακόλουθο του περιορισμού των μετακινήσεων ήταν η στροφή των καταναλωτών στα συνοικιακά καταστήματα για τις καθημερινές αγορές. Η τάση αυτή ικανοποιεί πλήρως την επιβολή του περιορισμού των μετακινήσεων, ενώ μειώνει τη συναναστροφή με μεγάλο αριθμό ανθρώπων που κατά κανόνα συγκεντρώνουν οι υπεραγορές ή τα πολυκαταστήματα.

Σύμφωνα με το εξαμηνιαίο Report της Convert Group για τα ελληνικά online super markets με δεδομένα από την πλατφόρμα eRetail Audit, ρυθμό ανάπτυξης 150% στην αξία των online αγορών κατέγραψε το κανάλι του online σούπερ μάρκετ στην Ελλάδα το πρώτο εξάμηνο του 2020 συγκριτικά με το αντίστοιχο πρώτο εξάμηνο του 2019.

Πιο συγκεκριμένα, τον Ιούνιο του 2020 είχαμε αύξηση στις πωλήσεις κατά 170%  σε σχέση με τον περσινό Ιούνιο, ετήσιος ρυθμός ανάπτυξης που είναι εξαπλάσιος από αυτόν που εντοπίζουμε στις αρχές του έτους (29% τον Ιανουάριο του 2020). Ιδιαίτερα τους μήνες της καραντίνας, Μάρτιο και Απρίλιο, από τα 51 συνολικά τεμάχια που περιείχε το μέσο καλάθι,  τα 40 ήταν τρόφιμα, σημειώνοντας μάλιστα αύξηση 10 τεμαχίων συγκριτικά με το μέσο καλάθι του 2019. Αξίζει, επίσης, να αναφέρουμε ότι σύμφωνα με στοιχεία του ΣΕΒ: ο αριθμός ψηφιακών χρηστών υπερδιπλασιάστηκε τον Απρίλιο 2020! Η ψηφιακές συναλλαγές ήρθαν για να μείνουν!

Η πανδημία επιτάχυνε αλλαγές σε όλους τους κλάδους ανεξαιρέτως. Αλλαγές που είχαν έτσι κι αλλιώς ξεκινήσει να γίνονται και είχαν κυρίως να κάνουν με τον ψηφιακό μετασχηματισμό. Τηλεργασία, τηλεκπαίδευση, web seminars, απομακρυσμένη διαχείριση, e-commerce εφαρμόστηκαν γρήγορα στο σύνολο σχεδόν της κοινωνίας και των επιχειρήσεων τον τελευταίο χρόνο. Ο εκσυγχρονισμός και ο ψηφιακός μετασχηματισμός απέδειξαν πόσο σημαντικά είναι για την επίτευξη της εξωστρέφειας και της βιώσιμης ανάπτυξης των επιχειρήσεων. Η καινοτομία και η τεχνολογία πάνε μαζί. Οι καταναλωτές ήδη έχουν εκπαιδευτεί και εξοικειωθεί με τη χρήση των νέων ψηφιακών τεχνολογιών που έχουν αλλάξει ολιστικά τη συμπεριφορά και τη σκέψη τους τα τελευταία χρόνια. Ο τρόπος και τα κριτήρια που επιλέγουν να ενημερώνονται, επικοινωνούν, συνεργάζονται και αγοράζουν, έχει αλλάξει. Οι αποστάσεις έχουν εκμηδενιστεί, τα εμπόδια στην επικοινωνία εξαφανίζονται. Σήμερα, περισσότεροι άνθρωποι από ποτέ αλληλεπιδρούν, συνεργάζονται, ανταλλάσσουν ιδέες, εικόνες - video και εμπειρίες όσο μακριά και αν βρίσκονται με τη βοήθεια της τεχνολογίας που είναι ο πρωταγωνιστής σε κάθε πτυχή της κοινωνίας. Οι χρήστες, πλέον, του διαδικτύου αφορούν όλες τις ηλικιακές ομάδες.

Πόσο έτοιμες ήταν οι επιχειρήσεις του λιανικού εμπορίου στο να υποδεχτούν και να υιοθετήσουν τις αλλαγές αυτές;

Η αύξηση του ηλεκτρονικού εμπορίου, σε καμία περίπτωση δε σημαίνει πως ήταν όλες οι επιχειρήσεις και δη οι μικρές, έτοιμες να εξυπηρετήσουν τη νέα αυτή ανάγκη. Σύμφωνα με την έρευνα του ΙΝΕΜΥ – ΕΣΕΕ, το πρώτο κύμα της πανδημίας βρήκε έτοιμες να εξυπηρετήσουν ηλεκτρονικές παραγγελίες μόλις μία στις πέντε μικρές επιχειρήσεις. Μόνο το 18% των επιχειρήσεων διέθετε τη δυνατότητα online αγορών πριν από το ξέσπασμα της υγειονομικής κρίσης, ενώ μόλις το 2% αντιλήφθηκε γρήγορα την ανάγκη για εξυπηρέτηση των online παραγγελιών και δημιούργησε e-shop.

Οι νέες τεχνολογίες θα επιταχύνουν, ίσως, τις ανισορροπίες που έχουν ήδη δημιουργηθεί, καθώς οι γίγαντες του λιανεμπορίου επενδύουν πολύ μεγάλα ποσά, στην ανάπτυξη τεχνολογιών και στην υιοθέτηση πρωτοπόρων τεχνολογιών (Συστήματα ERP, CRM, Cloud computing, EDI, Mobility, απομακρυσμένη πρόσβαση και διαχείριση, business intelligence, ΙοΤ, πλατφόρμες διασύνδεσης με πελάτες και προμηθευτές, e-commerce, social media), διαδραματίζοντας ηγετικό ρόλο.

Αποστολή-λήψη ηλεκτρονικών μηνυμάτων, βιντεοκλήσεις μέσω εξειδικευμένων εφαρμογών, Social media

Αναζήτηση πληροφοριών για πρϊόντα και υπηρεσίες και επίσκεψη σε online ειδησεογραφικές σελίδες, εφημερίδες, περιοδικά

Μουσική, live τηλεόραση, streaming, video on demand, online παιχνίδια